Premium Allocation Approach (Paa)

Giriş

Premium Allocation Approach (PAA), IFRS 17 standardında tanımlanan ve özellikle kısa vadeli sigorta sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan basitleştirilmiş bir ölçüm yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, belirli kriterleri karşılayan sözleşmeler için Genel Ölçüm Modeli'ne (GMA) pratik bir alternatif sunmaktadır.

Teorik Altyapı

Temel Prensipler

PAA yönteminin temelinde, kazanılmamış primlerin sistematik ve rasyonel bir şekilde dağıtılması prensibi yatmaktadır. Bu yaklaşım, mevcut muhasebe uygulamalarıyla benzerlik göstermekte ve özellikle kısa vadeli sözleşmeler için etkin bir çözüm sunmaktadır.

Uygulama Kriterleri

1. Kapsam Süresi Gereklilikleri

• Sözleşme süresinin 12 ay veya daha kısa olması
• Kapsam süresinde önemli değişkenlik olmaması
• Nakit akışlarında belirgin dalgalanmaların bulunmaması

2. Ölçüm Gereklilikleri

• Yükümlülük ölçümünün makul yaklaşım sunması
• GMA ile karşılaştırıldığında önemli farklılık göstermemesi
• Finansal risklerin sınırlı etkiye sahip olması

Yükümlülük Bileşenleri

1. Kalan Teminat Yükümlülüğü (LRC)

LRC = Alınan Primler - Sigorta Edinim Nakit Akışları ± Zaman Değeri Düzeltmesi

Temel Bileşenler:
- Brüt yazılan primler
- Edinim maliyetleri
- Para zamanı değeri (gerekli durumlarda)

2. Gerçekleşen Hasar Yükümlülüğü (LIC)

LIC = Gerçekleşen Hasarların Bugünkü Değeri + Risk Düzeltmesi

Temel Bileşenler:
- Raporlanan hasarlar
- Gerçekleşmiş ancak bildirilmemiş hasarlar (IBNR)
- Hasar düzeltme giderleri
- Risk düzeltmesi

Uygulama Metodolojisi

Örnek Vaka Analizi: Kasko Sigortası

Sözleşme Parametreleri:

Poliçe Dönemi: 01.01.2024 - 31.12.2024
Brüt Prim: 3.600 TL
Komisyon Oranı: %15 (540 TL)
Beklenen Hasar Oranı: %70
Risk Düzeltmesi: %5

Dönemsel Hesaplamalar:

1. Başlangıç Tanıması:

LRC (t=0) = 3.600 - 540 = 3.060 TL

2. Üç Aylık Dönem Sonu:

Kazanılan Prim = 3.060 × (90/360) = 765 TL
Kalan LRC = 3.060 - 765 = 2.295 TL

3. Hasar Gerçekleşmesi Senaryosu:

Gerçekleşen Hasar = 800 TL
Risk Düzeltmesi = 800 × %5 = 40 TL
LIC = 800 + 40 = 840 TL

Metodolojik Değerlendirme

Güçlü Yönler

1. Operasyonel verimlilik
2. Maliyet optimizasyonu
3. Sistem entegrasyonu kolaylığı
4. Veri gereksinimi optimizasyonu

Kritik Başarı Faktörleri

1. Süre kriterlerinin titiz değerlendirmesi
2. Nakit akış volatilitesinin kapsamlı analizi
3. Edinim maliyetlerinin doğru sınıflandırılması
4. Risk düzeltmesi metodolojisinin tutarlı uygulanması

Uygulama Çerçevesi

Metodolojik Yaklaşım

1. Portföy segmentasyonu
2. Kriter değerlendirmesi
3. Ölçüm metodolojisi seçimi
4. Uygulama planı geliştirme

Kalite Kontrol Mekanizmaları

1. Veri doğrulama prosedürleri
2. Hesaplama kontrolü mekanizmaları
3. Tutarlılık testleri
4. Dokümantasyon standartları

Sonuç

PAA yöntemi, kısa vadeli sigorta sözleşmeleri için etkin ve verimli bir muhasebeleştirme çözümü sunmaktadır. Başarılı bir implementasyon için aşağıdaki faktörler kritik önem taşımaktadır:

• Metodolojik tutarlılık
• Sistematik uygulama
• Kapsamlı dokümantasyon
• Sürekli izleme ve değerlendirme

Uygulama Önerileri

1. Pilot uygulama metodolojisi geliştirme
2. Sistem altyapısı değerlendirmesi
3. Personel yetkinlik geliştirme programı
4. Süreç optimizasyonu ve standardizasyonu

Bu metodolojinin etkin uygulanması, sigorta şirketlerinin IFRS 17 uyum sürecinde önemli operasyonel ve finansal avantajlar sağlayacaktır.